Бала тәрбиесіне бейжай қарамайық

Мектептегі кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтың алдын алу маңызды

Білім алушылармен профилактикалық жұмыс – күрделі, көп өлшемді, уақыт бойынша ұзақ процесс. Құқық бұзушылықтың алдын алу саласындағы мектептің ерекше міндеті –профилактиканы ерте жүргізу, өйткені басқа бірде-бір әлеуметтік құрылым бұл мәселені шеше алмайды. Отбасыны алмағанда, бірақ ол өзі жиі профилактикалық қызмет объектісі ретінде әрекет етеді. Ерте алдын алудың негізі – балалардың қалыпты дамуына мүмкіндік беретін жағдайлар жасау, белгілі бір жастағы студенттерде пайда болатын типтік дағдарыстық жағдайларды уақтылы анықтау.

Құқық бұзушылықтарды кәмелетке толмағандар, әдетте, көшеде құрдастарымен бірге жасайды. Кәмелетке толмағандар үшін бос уақытта бірлескен топтық формаларына деген ұмтылыс тән. Бұл өз топтарын құратын девиантты мінез-құлық жасөспірімдеріне тән. Кейбір жасөспірімдер мен жастардың құқық бұзушылық жолына көшуінің негізгі тікелей себептері білім берудің қиындықтары мен кемшіліктері емес, олардың әлеуметтік ортасының (микроорталарының) азғындық көзқарастарының, әдеттерінің тікелей жұғуы болып табылады. Осылайша, кәмелетке толмағандардың құқық бұзушылықтары әлеуметтік мәдениеттің төмендігінің, оларды жасаған адамдардың моральдық жетілмегендігінің нәтижесі болып табылады.

Кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылық мәселесін назардан тыс қалдыруға болмайды осы саладағы профилактикалық іс-шаралар қазіргі қоғамның ажырамас атрибуты болып табылады.

Алдын алудың логикасы мектепте девиантты мінез-құлықты тудырмайтын жағдайларды жасау қажеттілігі емес, бала үшін жақсы және қызықты болатын қауіпсіз кеңістікті кеңейту керектігін көрсетеді.

Құқық бұзушылықтардың алдын-алу бойынша әр түрлі жастағы, ең алдымен жасөспірімдердің мүдделерін ескере отырып, сабақтан тыс іс-әрекеттің дамыған құрылымы бар мектептердің жұмыстары тиімді. Мектептерде қосымша білім берудің құрылымдық бөлімшелерін құру, бос уақыт бағдарламаларын жүзеге асыру, әуесқойлық (көркем, техникалық, спорттық), отбасылық бос уақытты, балалар бірлестіктерін ұйымдастыру – мектеп тартымдылығының қуатты көзі және девиантты мінез-құлықтың алдын алу ресурсы.

Біздің мектептің алдында оқу процесін ұйымдастырумен және жетілдірумен байланысты көптеген мақсаттар мен міндеттер тұр.

Азаматтық және құқықтық мәдениетті дамыту қазіргі заманғы Қазақстанда азаматтық қоғамды қалыптастыру процесінің маңызды құрамдас бөлігі болып табылады, бұл азаматтардың ел, қоғам өміріне саналы және бастамашыл қатысуын көздейді. Сондықтан мектепте әлеуметтік нормалар мен мінез-құлық ережелерін қалыптастыру қажет, өйткені онсыз жас ұрпақты оқыту мен тәрбиелеу мәселелерін тиімді шешу мүмкін емес.

Осыған байланысты біздің педагогикалық ұжым өз алдына мектеп өмірінің қалыпты жағдайын жасау, оқушыларға өз құқықтарын білуге және оларды пайдалануды үйренуге, бұзылған жағдайда оларды қорғауға көмектесу, жасөспірімдерге әр адамның жеке басының бостандығы мен жауапкершілігінің өзара байланысын көруге көмектесу, оқушыларға дауларды құқықтық жолмен шешіп үйренуге көмектесу, құқықтық мәдениет дағдыларын тәрбиелеу сынды міндеттерді қойып, үлкен нәтижелерге қол жеткізуде.

Сынып жетекшілері кәмелетке толмағандармен профилактикалық жұмыстарға талдау жасайды. Алдын алу Кеңесінің отырыстарында жұмыстың қорытындылары шығарылады, оқушылардың ата-аналары шақырылады.

Әлеуметтік педагог үнемі құқықтық тақырыпта әңгімелер өткізеді, оқушылардың отбасыларының тұрғын үй-тұрмыстық жағдайларын зерттеуге қатысады, оқушылардың ерекшеліктерін, бейімділіктерін, мүдделерін зерттейді, сағат 22:00-ден кейін көшеде болмау туралы әңгіме өткізеді. Мектепте құқық бұзушылыққа бейім балаларға бақылау жүргізіледі, оқушылардың теріс қылықтары педагогикалық кеңестерде, әкімшілік кеңестерде, алдын алу Кеңесінде талқыланады.

Мектепте ата-аналар үшін сабақтар, әңгімелер, дәрістер өткізіледі. Сонымен қатар мектепте құқық бұзушылықтың алдын алу Кеңесі жұмыс істейді.

Мақсатқа жету үшін мектепте оқушылардың қызығушылықтарына бағытталған әр түрлі секциялар мен үйірмелердің шығармашылық жұмыстары ұйымдастырылады. Кәмелетке толмағандарды сабақтан тыс уақытта жұмыспен қамтудың әртүрлі нысандарына тартуға ықпал ететін мәдени іс – шаралар өткізіледі.

Кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылық мәселесін назардан тыс қалдыруға болмайды, осы саладағы алдын алу шаралары қазіргі қоғамның ажырамас атрибуты болып табылады.
Осылайша, өзара тығыз байланыста болып, бұл мәселені шешуге болады.

А. Даненова,
№11 орта мектебінің
директорының тәрбие ісі жөніндегі орынбасары