1944 жылы Қостанайдағы Қызыл Пахар көшесі С.Баймағамбетов атындағы көше болып өзгертілді

Қаламыздағы ең басты көшелерінің бірі Кеңес Одағының батыры Сұлтан Баймағамбетов есімі берліген көше.

Көшенің ұзындығы оңтүстіктен солтүстікке қарай 0,548 шақырым, батыстан шығысқа қарай-0,547 км құрайды. Баймағамбетов көшесі Интернационалист-жауынгерлер көшесімен, Абай даңғылымен, Бауман, Алтынсарин, Сібір көшесімен, Леонид Беда, Фролов, Дощанов, Павлов, Гоголь, Владимир Комаров, Толстой, Әл-Фараби даңғылымен, Пушкин, Амангелді, Жеңіс, Шевченко, Пролетар көшесімен, Нұрсұлтан Назарбаев, Рабочая, Шипина, Уәлиханов, Лермонтов көшелерімен қиылысады.

Бокс

Сұлтан Баймағамбетов Біржанұлы 1920 жылы 1 сәуірде (басқа дереккөздерде 21 ақпан деп көрсетіледі) Қостанай облысына қарасты Әулиекөл ауданындағы Қоянды-Ағаш деп аталатын ауылда қарапайым шаруа отбасында дүниеге келген. Ол Орта жүздің ішіндегі Байғұлақ руынан шыққан. 1920 жылдардағы ашаршылық салдарынан ата-анасын ерте айырылып, жетім қалды. Содан кейін әпкесі Зейнептің қолында тәрбиеленді.

20 жасында Сұлтан Қызыл Армия қатарына шақырылып, бірден полк мектебіне түсті. Ол 1941 жылы 22 маусымда майданға жіберілді. Шайқаста Сұлтан Баймағамбетов 4 жарақат алып, әр жолы ауруханалардан қызметке оралды. 1943 жылы 22 шілдеде Ленинград маңындағы Синявино ауылының маңындағы шайқаста ол ондаған қарсыластарының көзін жойды. 25 шілдедегі шайқаста Кеңес жауынгерлерінің ілгерілеуі жау зонасынан пулемет атуымен тоқтатылды. Баймағамбетов атыс нүктесіне қарай жорғалап, оны гранаталармен лақтырды. Ал пулемет атысты қайта ашқан кезде Сұлтан Баймағамбетов фашистердің баспанасына жақындап, денесімен амбразураны кеудесімен жауып тастады. КСРО Жоғарғы Кеңесі Төралқасының 1944 жылғы 21 ақпандағы Жарлығымен командалық тапсырмаларды үлгілі орындағаны және неміс-фашистік басқыншылармен шайқаста көрсеткен ерлігі үшін аға сержант Сұлтан Біржанұлы Баймағамбетовке қайтыс болғаннан кейін Кеңес Одағының Батыры атағы берілді. Сол жылы Қостанайдағы Қызыл Пахар көшесі С.Баймағамбетов атындағы көше болып өзгертілді. Батыр Ленинград облысының Синявино кентіндегі “Синявинские высоты” әскери мемориалында  қабірге жерленген. С. Баймағамбетов әскери бөлімнің тізіміне мәңгілікке енгізілді. Әулиекөл ауданындағы мектеп оның есімімен аталады. Сұлтан Баймағамбетовтің бюсті туған ауылында орнатылған. 2001 жылы Ленинград облысы Киров қаласының гимназиясына Кеңес Одағының Батыры Сұлтан Баймағамбетовтің есімі берілді. Гимназия ауласында ескерткіш орнатылды, оның ашылуына батырдың туыстары қатысты.

Есімхан Қадырбаев Сұлтан Баймағамбетов ағай туралы анасының сөзінен ғана білген, бірақ соғыстың не екенін өзі сезген жан.

Судья Керімхан Қадырбаевтың кабинетінде 80 жылдан аса уақыт бұрын түсірілген фотосуреттің көшірмесі сақталған. Қостанайлықтың идеясы-одан екі үлкен майлы портретке тапсырыс беру. Біреуі Әулиекөлдегі мектеп оқушыларына, екіншісі гимназияға, Ресей Кировскіге жібереді. Екі оқу орны да Есімхан Қадырбаевтың туған ағасы Сұлтан Баймағамбетовтің есімімен аталады. Ол батырдың сіңлісі Зейнептің ұлы, оның 10 баласының бірі.

– Анам сұлтанның жылқыларды жақсы көретінін және әкесі оған ат береді деп армандағанын айтты. Ағай мінезі жағынан көшбасшы, ақылды және жанды, ол құрдастарынан ерекшеленді. Біз анамның үлкен ағасы туралы әңгімелерінде өстік деп айта аламыз, – дейді Есімхан Батырханұлы.

Жалпы Кеңес Одағының есімі берілген көшенің басынан аяғына дейін кез келген түрлі ғимараттарды кездестіре аламыз. Қостанайда Сұлтан Баймағамбетовтың ескерткіші Жеңіс саябағында орналасқан. Сонымен қатар осы көшеде бірнеше соғысқа қатысқан ерлер тұрғандығын айта кеткен жөн. Тарихы тереңде жатқан көшелердің бірі.

Аяжан СЕРІК,

суретті түсірген Лариса БОЖКО