Жыл басынан бері Қостанайға 370 адам мигрант көшіп келді

Қазақстан Президенті Қасым Жомарт Тоқаев «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне халықтың көші-қоны және қылмыстық-атқару жүйесі саласындағы заңнаманы жетілдіру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасының Заңына қол қойды

Толықтырулардың бірі, тұрақты елді-мекенге көшіп келген адам мемлекеттік тілді, яғни қазақ тілін білуі тиіс. Шенеуніктің айтуынша, тест үш компоненттен тұрады: біріншісі – қазақ тілін білу, екіншісі – Конституция негізі, үшіншісі – Қазақстан тарихының негізі.

– Бұл сынақтарды азаматтық алуға өтініш білдірген адамдар тапсыруы керек. Президенттік тізім бойынша кәмелетке толмағандар, сондай-ақ мүмкіндігі шектеулі адамдар босатылады, – дейді мамандар.

Сондай-ақ, азаматтығын алу үшін қазақ тілін білудің қарапайым деңгейін қалай анықтайтынын министрлердің бірі айтып өткен болатын. Мемлекеттік тілді білу азаматтығы бар адамдардың қоғамға тез бейімделу факторы болып табылады. Енді Қазақстан азаматтығын алғысы келетін адамдар осы талаптарға сай болуы керек.

– Бұл сұраққа сарапшы-филологтар жауап береді. Біз қазір арнайы жұмыс тобын жинадық. Министрліктің ресурстары игілікке мүмкіндік береді. Бізде «Тіл қазына» тіл білімі институты бар, – деді.

ІІМ хабарлағандай, мемлекеттік тілді қарапайым деңгейде білмеу, сондай-ақ еліміздің тарихы мен Конституциясының негіздері азаматтыққа қабылдаудан бас тартуға негіз бола алады.

Оған қоса Қостанай қаласының полиция департаменті бізге нақты неше адам көшіп келгендігі жайында ақпарат берген болатын.

– Жыл басынан бері 370 адам көшіп келді. Оның ішінде 114 бала. 154 адам Өзекстаннан келген қандастар, оған қоса 120 адам Түркменстаннан 0оныс аударды. Ал іргелес тұрған Ресейден 80 адам. Қалғандары Беларусь елінен, Армения, Украина, Моңғолия, Тәжікстанан да көшіп келген, – делінген.
Мемлекеттік тілді білу елдің интеграциясына, мәдениетіне және тарихына байланысты бірнеше себептер бойынша азаматтық алудың маңызды шарты болып табылады. Тілді білу жаңа азаматтардың қоғамға жақсы интеграциялануына, оларға елдің әлеуметтік, экономикалық және саяси өміріне қатысуға мүмкіндік береді. Бұл оларға жергілікті заңдарды, дәстүрлерді және мінез-құлық нормаларын түсінуге көмектеседі. Мемлекеттік тіл – елдің мәдениеті мен тарихының тасымалдаушысы. Оның білімі жаңа азаматтарға ұлтты қалыптастырған мәдени мұраны, әдебиетті және тарихи оқиғаларды жақсы түсінуге мүмкіндік береді.

Ортақ тіл азаматтар арасында бірлік пен ұлттық бірегейлік сезімін қалыптастыруға ықпал етеді. Бұл әсіресе мемлекеттік тілді білу этникалық және мәдени айырмашылықтарды жеңуге көмектесетін көпұлтты елдерде өте маңызды.

Өйткені басқа елдерде мұндай заң бұрыннан бері бар. Көптеген елдерде азаматтық алу үшін мемлекеттік тілді білу қажет. Бұл талап әдетте тіл білімін тексеру үшін жазбаша және ауызша емтихан тапсыру арқылы тексеріледі. Мысалы, Ресей Федерациясының азаматтығын алу үшін орыс тілінен емтихан тапсыру керек, АҚШ-та да дәл солай. Германияда тіл білімін бағалаудың жалпы еуропалық жүйесіне (CEFR) сәйкес неміс тілін B1 деңгейінде білу қажет.

Алайда, нақты талаптар елге байланысты өзгеруі мүмкін, ал кейбір жағдайларда белгілі бір санаттағы адамдар, мысалы, егде жастағы адамдар немесе мемлекеттік тілде оқуды аяқтағандар бұл емтиханды тапсырмайды.

Мемлекет басшысы қазақ тілін білу – Қазақстанның әрбір азаматының парызы, тіпті міндеті деп те айтуға болатынын жеткізді. Бүгінде мемлекеттік тілді білетін қазақтың да, өзге этнос өкілдерінің де үлесі едәуір артты. Қазақ тілін, шын мәнінде, бүкіл халқымызды біріктіруші факторға айналдырудың барлық құқықтық тәсілдері және кепілдіктері қалыптасты. Мәселе – ниетте. Елімізде мемлекеттік тілді, қазақ халқының дәстүрі мен мәдениетін үйренгісі келетіндер үшін әр қалада достық үйі жұмыс істейтін мемлекеттік тілді тегін үйренуге жағдай жасалған, онда мемлекеттік тілді үйренумен қатар, қазақ мәдениеті мен әдет-ғұрпымен таныстыру іс-шаралары өткізіледі. Мемлекеттік тілді білу – Қазақстанның әрбір азаматының парызы. Ұлттың ұлылығын, мемлекеттің келбетін, биік парасатын танытуда тілден артық күш жоқ. Мәдениет те, сая­сат та тіл арқылы қалыптасады, тіл арқылы өмір сүреді. Тіл ұлттың негізгі белгісі ретінде халықтың болмыс-бітімінің сақталуында, бірлік-берекесінің орнығуында шешуші рөл атқарады.

Осылайша, азаматтықты алу үшін мемлекеттік тілді білу талабы әлеуметтік келісімді нығайтуда, мәдени мұраны және ұлттық бірегейлікті сақтауда шешуші рөл атқарады.

Аяжан СЕРІК,
суретті түсірген
Лариса БОЖКО