25 шілдеде дүниежүзілік эмбриология күні атап өтіледі. Бұл Луиза Браунның туған күні, ол экстракорпоральды ұрықтандыру әдісімен дүниеге келген әлемдегі алғашқы бала болды.
Сену қиын, бірақ 46 жыл бұрын дәрігерлер экстракорпоральды ұрықтандырудың (ЭКҰ) не екенін білмеді. Бұл жетістік миллиондаған адамдардың тағдырын өзгертті, бедеуліктен зардап шеккендерге үміт берді. Содан бері ЭКО саласындағы технологиялар мен әдістер айтарлықтай жақсарды және бүгінде бұл процесс қолжетімді.
Ал Қазақстанда ЭКҰ бағдарламасы бойынша алғашқы бала 1996 жылы шілдеде дүниеге келген. Қаншама отбасыға ерекше жылулық сыйлаған “Аңсаған сәби” бағдарламасы Қостанай облысында да жұмысын жалғастыруда. Оған бала туралы көптен бері армандаған ерлі-зайыптылар қатыса алады. Юлия Жилова жүктілікті 10 жыл күтті. Экстракорпоральды ұрықтандырудың төрт сәтсіз әрекеті болды. Бірақ, бұған қарамастан, әйел үмітін үзбеді және қайтадан ЭКҰ процедурасынан өтті, бұл жолы бәрі ойдағыдай болды. 2021 жылы баласын босанып, оны Богдан деп атады. Қазір Юлия 38 жаста және «Аңсаған сәби» бағдарламасына қайта қатысуға ниетті.
Балалы болғысы келетін, бірақ балалы бола алмайтын ерлі-зайыптыларға көмек көрсету үшін елімізде 2021 жылдан бастап «Аңсаған сәби»бағдарламасы іске қосылды.
– Жыл сайын ЭКҰ бағдарламаларының тиімділігі артып келеді. Біз осы бағдарламаны пайдаланған әрбір екінші ерлі-зайыптылардың жүктілікпен бірге келетініне қуаныштымыз. Бір жерде шамамен 40-43%. Барлығы тегін, тексерулер МӘМС шеңберінде өтеді»,-дейді Қостанай облыстық ауруханасының медициналық-генетикалық бөлімшесінің меңгерушісі Әсел Файзуллина.
Әсел Файзуллина бағдарламаға ресми немесе азаматтық некеде тұрған әйелдер қатыса алатынын атап өтті. Егер бір жыл ішінде тұрақты жыныстық белсенділікпен жүктілік болмаса, бұл дәрігерге қаралу керек екендігін білдіреді. Тіркелген жері бойынша емханаға жүгіну керек, онда тексерулер жүргізіледі, содан кейін репродуктологқа консультацияға жіберіледі. Дәрігер ЭКҰ барлығына қажет емес, біреуге гормоналды немесе хирургиялық түзету жеткілікті екенін айтады.
2021 жылдан бастап «Аңсаған сәби» бағдарламасына 650 адам қатысты, оның 40%-ы жүкті бола алды. Жыл сайын ЭКҰ рәсіміне квоталар саны артып келеді. Биыл біздің өңірге 273 квота бөлінді. Бұл бұрынғыға қарағанда 70-ке көбірек, – дейді Әсел Файзулина.
Жалпы, құжаттарды тексеруге және жинауға көп уақыт кетпейді. Екі айдың ішінде сіз бәрін рәсімдеп, өзіңіз таңдаған ЭКО-клиникаға бара аласыз.
– Әйел бұл бағдарламаны жылына бір рет қолдана алады. Көптеген аналар бұл мүмкіндікті пайдаланып, екінші және үшінші рет ата-ана болады. Алғашқы әрекетте әйелдердің шамамен 25% жүкті болады. Неғұрлым көп әрекет жасасаңыз, баланың туылу мүмкіндігі соғұрлым жоғары болады, – дейді дәрігер.
Әйелдер арасындағы жас шегі – 41 жасқа дейін. Әйелдер менопаузаны бастайтындықтан физиологиялық фаза донорлық жұмыртқа қажет болуы мүмкін. Бірақ мұндай бағдарлама енді МӘМС-ке кірмейді.
ЭКҰ-дан кейінгі негізгі қауіп – ұрықтың жатырға орналаспауы, мерзімінен бұрын босану. ЭКҰ процедурасынан кейінгі сәтсіздіктерге бірнеше фактор себеп болуы мүмкін. Әйелдің жасы, денсаулығындағы патология, процедура алдындағы гормондардың әсері, иммунитеттің төмендеуі және психологиялық күйзеліс те жүктіліктің өздігінен үзілуіне алып келуі мүмкін. ЭКҰ кезінде көпұрықты жүктілік туындап, ол әйел ағзасына түсетін жүктемені арттыруы мүмкін. Соның салдарынан қоректендіруші заттар барлық эмбрионға бірдей жете бермеуі ықтимал.
Жалпы алғанда қаншама отбасы үшін ата-ана болу бақытын сыйлайтын бұл әдістің жақсы жақтары өте көп. Егер бірінші рет болмаса, көңілді түсірудің қажеті жоқ. Бірнеше рет көріп, үмітті үзбеу қажет.
«Аңсаған сәби» – бала сүйе алмай жүрген жұптарға беріліп отырған зор мүмкіндік. Бірақ бұл жерде уақыт жоғалтпау маңызды. Ой түскен бойда іске кірісу керек. Өйткені әр түрлі диагноз болады. ЭКҰ-ға жету үшін айлап, жылдап емделу керек болуы мүмкін. Оның бәрінің сәтті болуы адамның жасына да байланысты. Ал адам ағзасы уақыт өткен сайын жасара түспейтіні белгілі.
Аяжан СЕРІК,
сурет ашық ақпарат көзінен
Много сидишь в социальных сетях? Тогда читай полезные новости в группах "Наш Костанай" ВКонтакте, в Одноклассниках, Фейсбуке и Инстаграме. Сообщить нам новость можно по номеру 8-776-000-66-77