Оқушылар арасындағы қақтығыстарды бейбіт жолмен шешу және әлеуметтік дағдыларды дамыту мақсатында

Биылғы жылдың сәуір айында басталған жоба аясында Қостанай облысындағы білім беру мекемелерінде медиативтік мектептер құрылды.

Жобаның негізгі мақсаты – оқушылар арасында қақтығыстарды тиімді шешу және мектептегі жағдайды жақсарту. 2024 жылы бұл мектептер Құсмұрын орта мектебі №2 (Әулиекөл ауданы), Перелески орта мектебі (Денисов ауданы), №4 орта мектеп (Жітіқара ауданы), Ильичев орта мектебі (Қарасу ауданы) және Мичурин орта мектебінде (Қостанай ауданы) ашылды.

Сәуір айында өткен тренингте қатысушылар мектептегі медиация туралы заңды талқылап, Астанадан келген бас медиатор Гүлнара Азгушкароваға сұрақтар қойды және медиативтік практикаларды енгізу тәжірибесімен бөлісті. Сонымен қатар, медиативтік мектептерді одан әрі дамыту бойынша ұсыныстар жасалды.

– Бүгін біз жеңімпаздарды анықтап, қорытынды жасадық. Ең бастысы мектептер бұл жобаға қатысып, оның маңыздылығын түсінді, бұл жоба олардың микроклиматына, мұғалімдердің жайлы жұмыс істеуі мен оқушылардың ыңғайлы оқуы үшін, сондай-ақ ата-аналармен ыңғайлы өзара әрекеттесу үшін маңызды. Бұл жобаның маңызы зор, өйткені буллинг мәселелері қазіргі таңда өзекті. Балалар бір-бірін қорлап, осының салдарынан көптеген қақтығыс жағдайлары туындайды. Сондықтан бұл жоба тек осы 5 мектеп үшін ғана емес, барлық мектептер үшін өте маңызды. Облыстағы осы 5 мектеп, бәлкім, қазір алдыңғы қатарлы жаңашылдар ретінде өз тәжірибелерімен бөлісетін болады. Бүгін біз тіпті бір мектептің басқа мектепке өз тәжірибесімен бөліскеніне көз жеткіздік, олар осы жобаны ұйымдастыруға және өз мектептерінде осындай мектеп ашуға көмек сұраған.

Сондықтан, олар тек алғашқы қадамдарын жасап жатқанына қарамастан, бұл жоба өз нәтижесін бере бастады, әр мектепте осындай татуласу және медиация мектептерін ашу өте маңызды деп ойлаймын, – дейді медиатор Гүлнара Азгушкарова.

Жобаны жүзеге асырудың алғашқы кезеңдері мектептерде оң нәтижелер бере бастады.

– Жобаның біздің мектепке енгізілуі өз жемісін бере бастады. Біз қақтығыстардың алдын алу жұмысына көбірек көңіл бөлдік. Алайда, тәжірибе көрсеткендей, қақтығыстарды толық болдырмау мүмкін емес. Сондықтан медиация тек оқушыларға ғана емес, сонымен қатар мұғалімдер мен олардың ата-аналарына да жанжалдарды дұрыс шешудің жолдарын табуға көмектеседі. Бұл бағдарлама балаларға мектеп қабырғасынан-ақ қақтығыстарды қалай шешуге және олардың салдарын болдырмауға үйретеді, – дейді Перелески орта мектебінің әлеуметтік педагогы Любовь Кужанова.

Әлеуметтік педагогтың айтуынша, бұл жоба оқушылардың әлеуметтік дағдыларын дамыту үшін қажет және олардың болашақта дауларды сауатты шешуге қабілетті болуына ықпал етеді.

Жоба бес мектепте медиация орталықтарын құруға және олардың жұмысын сынақтан өткізуге бағытталған. Мысалы, Құсмұрын орта мектебі №2-де қақтығыстарды шешу үшін медиаторлар жұмыс істейтін арнайы кабинет ашылды. Ал Мичурин орта мектебінде оқушылар арасындағы қарым-қатынасты жақсарту және дауларды бейбіт жолмен шешу мақсатында медиация қызметі іске қосылды.

Медиативтік орталықтардың негізгі мақсаты – балалар арасында қақтығыстарды бейбіт жолмен шешуге ықпал ету және мектептегі жалпы ахуалды жақсарту. Бұл бастамалар өзара құрмет пен түсіністікке негізделген достық қарым-қатынас орнатуға көмектеседі.

Жобаның маңызды іс-шараларының бірі – «Үздік волонтер-медиатор» байқауы. Байқау оқушыларға медиация дағдыларын дамытуға және қақтығыстарды шешуде өздерін сынап көруге мүмкіндік берді. Байқаудың бірінші орнын Құсмұрын орта мектебі №2 иеленіп, 100 мың теңге көлеміндегі ақшалай сыйлық пен Астанадағы тренингке тегін қатысу мүмкіндігіне ие болды. Екінші орынды және 100 мың теңгені Перелески орта мектебі, ал үшінші орынды және 70 мың теңге көлеміндегі сыйлықты №4 орта мектеп (Жітіқара ауданы) иеленді.

Медиациялық мектептерді ұйымдастыруға бағытталған жоба қақтығыстарды шешу бойынша жұмыс істеу ғана емес, сонымен қатар оқушылардың азаматтық белсенділігін арттыруда маңызды рөл атқарады. Бағдарламаның маңызды бөлігі – балаларға қақтығыстарды шешуге көмектесу ғана емес, оларды осы үдерістерге белсенді қатысуға үйрету. Оқушылар дауларды өз бетімен шешуді, коммуникативтік дағдыларды дамытуды үйренеді, бұл олардың қоғамдық өмірге белсенді қатысуына ықпал етеді.

Медиативтік мектептерді құру балаларға қақтығыстарды бейбіт жолмен шешуді, басқа адамдардың пікірлерін құрметтеуді және өз әрекеттері үшін жауапкершілік алуды үйретеді. Бұл дағдылар олардың азаматтық жауапкершілігін және болашақта белсенді азаматтық ұстанымын қалыптастыруға негіз болады.

Жоба «Медиативтік мектептердің қызметін ұйымдастыру» деп аталады және ол Қостанай облысы әкімдігі білім басқармасының мемлекеттік әлеуметтік тапсырысы бойынша «Жанашыр бол» қоғамдық қоры арқылы жүзеге асырылды.

– Медиациялық мектеп жобасы біздің мектептеріміз үшін өте пайдалы болды деп есептеймін. Бұл жобаға 5 мектеп қатысты. Мектептер балалар, мұғалімдер, мұғалімдер мен ата-аналар арасындағы қақтығыстар деңгейін төмендету мақсатында таңдап алынды. Бұл бүгінгі күні жиі кездесетін құбылыс. Қазіргі қоғамның мәселесі – түсініспеушілік. Бұл мәселені шешуге қандай да бір жолмен көмектесу үшін осы жоба қолға алынды. Жоба шынымен де өте жақсы іске асты. Бүгін біз осы жобаның қорытынды іс-шарасына қатыстық, онда мектептер өз тәжірибелерін көрсетіп, жұмыстың қалай жүргізілетінін және бүгінгі күні қандай нәтижелерге қол жеткізгендерін баяндады. Менің ойымша, бұл жоба қажет және оны басқа аймақтарға да ұсыну керек. Мүмкін, әрбір білім беру бөлімі немесе ұйым өз мәселелерін талдап, осындай әлеуметтік тапсырыс құралына жүгіне алып, оны тар шеңбердегі мамандарды тарту арқылы шеше алады. Біздің жобаны «Жанашыр бол» қоғамдық қоры жүзеге асырды, сол үшін оларға үлкен алғысымызды білдіреміз. Біз бүгін барлық қатысушыларға алғыс айтамыз және болашақтағы ынтымақтастыққа үміттенеміз, өйткені қақтығыстар деңгейі айтарлықтай төмендейді деп сенеміз, – дейді Қостанай облысы әкімдігі білім басқармасының бас маманы Мирагүл Уәлиева.

Қатысушылардың айтуынша, мұндай жобалардың оң жақтары өте көп. Облысымызда тек бес мектепте ғана емес, сонымен қатар басқа да білім ошақтарында осындай медиация мектебі ашылуы тиіс.

Жобаның мақсаты – оқушылардың жан-жақты дамуына, олардың бейбіт бастамаларға қатысуына және мектептегі өмірге белсенді араласуына ықпал ету.

Осылайша, Қостанай облысында құрылған медиативтік мектептер оқушылардың қақтығыстарды бейбіт жолмен шешу дағдыларын қалыптастыруға, олардың жеке қасиеттерін дамытуға және мектептегі ахуалды жақсартуға көмектеседі.

Аяжан СЕРІК,
суреттерді түсірген
Нуржан СМАИЛОВ