Бүгін, яғни 18 сәуір Халықаралық ескерткіштер мен тарихи орындар күні атап өтіледі. Бұл күннің тәуелсіз еліміздің тарихында алар орны ерекше.
Халықаралық ескерткіштер мен тарихи орындарды қорғау күні алғаш рет 1984 жылы атап өтілді. Оны 1983 жылы ЮНЕСКО жанынан құрылған Халықаралық ескерткіштер мен көрікті орындарды қорғау мәселелері жөніндегі Кеңес ассамблеясы арнайы бекіткен болатын. Оның басты мақсаты – тарихи ескерткіштерді сақтау мәселесіне қоғамның назарын аудару.
Жалпы, Қостанайды бірден елестететін бірнеше ескерткіштер орнатылған. Олардың бірі Тобыл өзенінің жағасында орналасқан, ұзындығы – 1,5 мың шақырым.Жағалауда тың жерлерді игеруге арналған ескерткіш орнатылған. Қостанай – ұн өндіру орталығы, мұнда ірі зауыттардың бірі – «Корона» орналасқан.
Екінші Рудный қаласынан келе жатқанда Қостанайға кіре берісте орналасқан «Қос-Тана» ескерткіші. Жалпы бұл ескерткіш жайында аңыздар өте көп. Аңыздардың бірінде өзінін Қос және Тана атты егіз қыздарының қарындары аш қалмасын деп күні-түні бойы бір байға жұмыс істеген кедей қазақтың қайғысы туралы баяндалады. Бір күні кедей мен бай арасында кедей ие болған алақанадай жер үшін дау туады. Бай болса, өз билігімен қолданып, кедейдің жерін тартып алып, қуып тастайды. Кедей қыздарымен бірге Тобыл өзенінің қасына көшіпті. Қысқа заман өтпей, егіз қыздар көз жұмады. Әкелері оларды Тобыл жағасында жерлепті. Моланың жанынан өткен адамдардың барлығы ұзын уақытқа тоқталып, тіпті, бұл жерді кедейдің қыздарының естелігіне Қостанай атап, мәңгі-бақи тұруға қалатын. Дәл осы сияқты аңыздар өте көп.
2019 жылы қала тұрғындары ол ескерткіш ескіргенін айтқан. Ал ескерткіш мұнда 10 жыл бұрын суретші Мұхамедқали Рахалиевтің шеберлігінің арқасында пайда болды. Алдымен ол билікке өз қолымен жасалған эскизді ұсынды, содан кейін ескерткіштің өзін салды. Содан кейін оны қоламен қаптап, кішкене басқаша етіп өзгертіп жасаған болатын.
Мүсінші Мұханбетқали Рахалиев ежелгі аңыз өмірді заманауи қабылдаумен тоғысатындай жұмыс жасауды көптен армандаған. Ақсақалдардың екі ақылды және мейірімді қыз туралы әңгімесі оған қатты ұнады. Бірнеше жылдан кейін Торғайдың декоративті суретшісі арманың жүзеге асырды.
– Маған әкімдік өкілдері келіп, Қостанайға кіре берісте еліміздің немесе қаланың жетістіктеріне байланысты монумент жасауымды сұрады. Мен ескерткішті сол жерге қоюға болмайды деп жауап бердім және оларға қаланың аты жазылған екі қыздың мүсінін ұсындым. Бұл идея барлығына ұнады, – дейді Мұханбетқали Рахалиев
Жұмыс 2 айға созылды, автор оған басымен берілгенін, күндіз де, түнде де жұмыс істегенін, тіпті 10 келіден арылғанын айтады. Бірақ мүсін дайын және орнатылған кезде ол үлкен қанағат алды. Жұмыс қонақтарға да, қала тұрғындарына да ұнағанын естігенде одан да қуаныш сезіледі.
Сол тәрізді Қостанайда бірден назар аударатын «Тың игерушілер» ескерткіші бар. Тағы орталықта орналасқан бірнеше ескерткіштер қаламыздың көркіне айналды. Ал тарихы орындар жайында айтатын болсақ, қала ортасында ертеден тұрған ғимараттар өте көп. Біз ол туралы «Қала көшелері» жобасында айтып кеткен болатынбыз.
Аяжан СЕРІК,
сурет газет архивінен алынды
Много сидишь в социальных сетях? Тогда читай полезные новости в группах "Наш Костанай" ВКонтакте, в Одноклассниках, Фейсбуке и Инстаграме. Сообщить нам новость можно по номеру 8-776-000-66-77