Жас қыз немесе жігіт университетті, не колледжді бітіріп, қоғам игілігі үшін жұмыс істеуге дайын, бірақ жұмыс тәжірибесі жоқ қоғамға олар қажет емес. Мұндай жағдайда не істеу керек?
«Бірінші жұмыс орны» жобасы көмекке келуі мүмкін. Қатысуға қойылатын негізгі талаптар-үміткерлердің жұмыс тәжірибесі болмауы және олар 18 жастан кіші немесе 35 жастан аспауы керек.
Жұмыс берушілер мемлекеттен көмек алады-жалақының бір бөлігі немесе тәжірибесіз қызметкерге субсидия мемлекет тарапынан қамтылады. Сондықтан бұл бағдарлама олар үшін әлдеқайда тиімді.
– «Бірінші жұмыс орны» бағдарламалары бойынша жұмысқа орналастыруды ұйымдастыру дипломда көрсетілген мамандыққа немесе 35 жастан аспаған, оның ішінде жұмыс тәжірибесі жоқ NEET санатындағы жастар қатарынан бірінші рет жұмыс іздеп жүрген байланысты мамандыққа сәйкес үш жыл ішінде оқуын аяқтаған түлектер үшін жүзеге асырылады. NEET санаты-әлеуметтік және экономикалық сипаттағы белгілі бір жағдайларға байланысты оқымайтын, жұмыс істемейтін және біліктілігін арттырмайтын жастар, – дейді Мансап орталығының маманы Гульнара Макашева.
Бағдарлама жайында
Бұл бағдарламаға жалақы бойынша мерзімі өткен берешегі жоқ және жұмыс істеп тұрған кәсіпорынға бір жылдан астам салық және басқа да әлеуметтік аударымдарды жүйелі түрде жүргізетін жұмыс берушілер қатыса алады.
«Бірінші жұмыс орны» бағдарламасы бойынша жұмыс беруші мансап орталығымен жасалған шарт негізінде жұмыссыздарды кемінде 18 ай мерзімге тұрақты жұмысқа орналастырады, бұл ретте мансап орталығы 18 ай ішінде еңбекақы төлеуді субсидиялайды. Жұмыссыздардың жалақысы айына кемінде отыз айлық есептік көрсеткішті құрайды, сома салықтарды ескере отырып, 110760 құрайды. 2023 жылы бағдарлама бойынша 71 адам жұмысқа орналастырылды. Биыл әзірше төрт адам, өйткені түлектер оқуын жазда бітіреді. Көбісі мұғалім, заңгер, тәрбиеші жұмыстары бойынша істеп келеді.
– Тек осы бағдарлама бойынша 2023 жылы жұмысқа тұрдым. Барлығы жақсы, тек жалақысы аз болғандығы жаман, қолына небәрі 90 мыңдай аласын, жалғыз өзін тұрсаң, күнделікті керек нәрсеге ақша жете қоймайды. Бастапқыда 3-4 қыз қосылып, үй жалдап тұрдық. Бірақ олар әрбір жаққа тарап кетті, ал үй 120 мың болды. Өзім төлей алмағандықтан, ауылға ата-анамның қасына көшіп кеттім. Менің ойымша, егер жалақысы көп болса, осы бағдарламаға сұраныс әлдеқайда артар еді, – дейді бағдарлама бойынша жұмыс істеген Ақмарал.
Қалай іске асады
«Бірінші жұмыс орны» бағдарламасы бойынша жұмысқа орналасу үшін жұмыссыздар мансап орталығына жүгінеді және өтініш береді, жеке басын куәландыратын құжат, білімі туралы құжат, егер ол бар болса, карточкалық шоттың нөмірі болуы тиіс.
Мансап орталығы жұмыссыздарға оның келісімімен жолдама береді. Жұмыссыз жұмыспен қамту орталығынан жолдама алған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде жұмысқа орналастыру мәселесі бойынша жұмыс берушіге жүгінеді. Жұмыс беруші өтініш білдірген жұмыссыздарды жұмысқа орналастырады.
Мансап орталығы берген бағыт. Жұмыс беруші Қазақстан Республикасының еңбек заңнамасында белгіленген мерзімде жұмысқа қабылдау туралы бұйрықтың көшірмесін мансап орталығына жібереді.
Жұмыс беруші мен жұмыссыз арасында еңбек шарты жасалады, Еңбек кодексінің 33-бабына сәйкес жұмыс беруші тәжірибелі жұмысшылар арасынан тәлімгерді бекітеді.
КӘСІБИ БІЛІМ МЕН ЖҰМЫС ТӘЖІРИБЕСІН БЕРУ
«Бірінші жұмыс орнына» бағдарламалар шеңберінде жұмысқа орналастырылған адамдарға жалақы төлеуді мансап орталығы ай сайын жұмыс беруші ұсынған мәліметтер негізінде екінші деңгейдегі банктерде ашылған тұлғалардың ағымдағы (карточкалық) шоттарына ақша қаражатын аудару жолымен жүзеге асырады. Жұмыссыздарды субсидияланатын жұмыс орындарына жұмысқа орналастыру жұмыссыз ретінде тіркелген күнге сәйкес кезектілік тәртібімен күнтізбелік жыл ішінде бір рет жүзеге асырылады.
Еңбек ұтқырлығы орталығы үш жұмыс күні ішінде субсидияланатын жұмыс орындарын құруға өтінім беретін ұйымның тізбесін және ұйымдастырылатын жұмыс орындарының санын бекітеді. Мансап орталығы тізбе бекітілгеннен кейін үш жұмыс күні ішінде еңбек ұтқырлығы орталығының шешімін ААЖ-ға енгізеді.
Жұмыс беруші шартқа ЭЦҚ пайдалана отырып, электрондық еңбек биржасында ол еңбек ұтқырлығы орталығынан келіп түскеннен кейін бес жұмыс күні ішінде қол қояды.
Жұмыс беруші шартқа қол қойылған күннен бастап үш жұмыс күні ішінде субсидияланатын жұмыс орындарын ұйымдастыру үшін жұмыс орындарын құрады және оларды электрондық еңбек биржасында жариялайды.
«Бірінші жұмыс орны» жобасы бойынша әлеуметтік жұмыс орындары біліктілігі төмен мамандықтар бойынша құрылмайды.
– Менің ойымша, «Бірінші жұмыс орны» бағдарламасы колледждер мен жоғарғы оқу орынның түлектеріне қажет.Бұл өзін дәлелдеуге мүмкіндік. Ия, әрине, бәрі бірдей жұмыс істеп ары қарай қала бермейді, бірақ маған барлығы ұнап, осында жұмысқа тұрдым. Мен осы бағдарлама бойынша 2023 жылдың қыркүйегінде жұмыс істеуге шықтым, басында бұл өте қорқынышты болды, мен ұжыммен ортақ тіл таба алмаймын, міндеттерімді орындай алмаймын деп қорықтым. Бірақ бірнеше аптадан кейін мен бәріне үйреніп кеттім. 2024 жылдың наурыз айында маған штатқа ауысу ұсынылды. Қалада бізге не істеу керектігін және қайда жұмыс істеу керектігін білмейтін түлектерге өз орнын табуға көмектесетін ұйым бар екеніне өте қуаныштымын, – дейді осы бағдарлама бойынша жұмысқа орналасқан Эрика Фильвок.
Жақсы жақтары
Бір жылдан астам жұмыс істейтін барлық меншік нысандарындағы кәсіпорындар мен ұйымдар жұмыс берушілер бола алады. Компаниялар салықтық және басқа да әлеуметтік аударымдарды үнемі жүргізіп отыруы керек және жалақы бойынша мерзімі өткен қарыздары болмауы керек.
2024 жылғы 1 ақпандағы жағдай бойынша «Бірінші жұмыс орны» жобасы аясында 884 адам жұмысқа орналастырылды. Ағымдағы жылы барлығы 8 731 адамды жұмысқа орналастыру жоспарлануда.
Кез келген адам enbek.kz сайтына кіріп, жұмыс орындарды қарай алады. Содан кейін жұмыспен қамту орталығына келіп, өтішін тастап, жұмысқа орналаса алады.
Бағдарлама бойынша жастарды мемлекеттік органдарға да, жеке компанияларға да жұмысқа орналастыруға болады. Мансап орталығының мамандары атап өткендей, қазір бос жұмыс орындары бар, сондықтан жұмыс орнын ұзақ күтудің қажеті жоқ.
Жалпы, қорытындылай келе, бұл бағдарлама тәжірибе жинау үшін үлкен мүмкіндік. Оған қоса бірнеше ай ішінде өзінді көрсетсен бірден штаттық режимде жұмысқа алады. Жалақысы әрине төмен екендігі рас, дегенмен де кейбір адамдар үшін таптырмас мүмкіндік.
Сонымен қатар жастарға арналған «Жастар практикасы» жобасы да бар. Оның «Бірінші жұмыс орны» бағдарламасынан айырмашылығы мамандық бойынша ресми түрде жұмыс істемеген болу керек.
Аяжан СЕРІК,
суретті түсірген
Лариса БОЖКО
Много сидишь в социальных сетях? Тогда читай полезные новости в группах "Наш Костанай" ВКонтакте, в Одноклассниках, Фейсбуке и Инстаграме. Сообщить нам новость можно по номеру 8-776-000-66-77