Облыс орталығында үш үлкен арық бар, ол Әбіл-сай, Қостанай-сай және Таун-сай. Олар арқылы еріген су Тобыл өзеніне ағады. Бірақ соңғы жылдары бұл табиғи арықтар полигондарға айналды, олар шөп пен ағаш, қоқысқа толып кетті. 2024 жылы Қостанайда арықтарды тазартуға 69,3 млн теңге бөлінді.
963 250 шаршы метр алаңда шөп пен қамысты шабу керек, биіктігі 3 метрге дейінгі бұталарды кесіп, содан кейін барлық қоқыстарды жинап, полигонға шығару жұмыстары кіреді. Өйткені қала тұрғындары бұл жерлерді қоқыс тастайтын жер деп санайтын тәрізді. Сонымен қатар, мердігер тереңдету және кеңейту кезінде арықтарды топырақ пен құрылыс қоқыстарынан босатуға, су өткізгіш құбырларды бөлшектеуге және орнатуға міндеттенеді. Тиісінше, оларды кейіннен әкете отырып, топырақты алып тастаудан өскіндер мен шөгінді қоқыстардан тазарту және жуу, жұмысты орындау кезінде арнайы техниканы тасымалдау үшін уақытша сусымалы материалдармен төсеу, себу және т.б. ұйымның міндеті.
Басты міндеті еріген және жаңбыр суының кедергісіз өтуін қамтамасыз етеді.
Осыдан бір, бір жарым ай бұрын «Қала көшелері» жобасын түсіру барысында, орталықта орналасқан көшелердің көбі Қостанай-сай арықтарымен аяқталатының байқадық. Тіпті қар ери бастақаннан кейін, тұрғындар түрлі иістер шығатындығын айтып шағымданған.
– Сәуір айында қоқыстар көп жатқан. Тіпті арасында егеуқұйрықтарды да көрдік. Ылғал болғандықтан және түрлі қоқыс үйілгендіктен пайда болған шығар. Бірақ міне, қазір барлығы жинастырылып жатыр. Алдында арықты тазартып кетті, – дейді қала тұрғыны Алена.
29 сәуірде «Ақжан және біз» ЖШС фирмасы арықтарды тазарту жұмыстарын бастады.
– Қазіргі уақытта бізде мұнда 10 адам жұмыс істейді, механизмдердің ішінен бұл тиегіш пен КамАЗдар. Біз өскіндерден, ағаштардан, тікелей өтетін канал арқылы, сондай-ақ рұқсат етілмеген қоқыс тастайтын жерлерді тазарту сияқты жұмыстарды жүргізіп жатырмыз. Бүгінгі таңда 200 текше метрден астам қоқыс, оның ішінде құрылыс қоқысы шығарылды. Сондай-ақ, біз құрғақ шөп шабамыз, бұл былтырғы шөп, сонымен қатар былтырғы құрғақ қамыс, оны тікелей жинап, көлік құралына тиеп, полигонға апарамыз. Тағы бір айта кететін жайт, артта қалған жерлерді тазалауға көп уақыт жұмсалады. Жақын жатқан үйлер, тікелей жеке сектор, бұл бүгінгі күнге дейін айтылуы мүмкін, бұл үлкен мәселе, өйткені біз артта қалған қоқыстардың негізгі бөлігі тікелей құрылыс қоқысы, мұнда тек жоқ, бастап шыны бөтелкелер, пластмассадан бастап, шифермен, кірпішпен және тағы басқа да қоқыс толып жатыр, – дейді «Ақжан және біз» ЖШС фирмасы директорының орынбасары Қазбек Нұрмұхамбетов.
Біз өзіміз де Әбіл-сай, Қостанай-сай және Таун-сай арықтарын қарап шықтық. Қазір жиналғандығы көрініп тұр. Қостанай-сайда қоқыстарды үйіп жинап қойған. Бұл жерде жеке сектордағы тұрғын үйлер орналасқан. Сонымен қатар қазір суда жеңіл өтіп жатқандығын байқадық. Қостанай-сай Назарбаев – Баймағамбетов даңғылының қиылысынан басталып, Қасымханов көшесінің жанында аяқталады.
Ал Әбіл-сай арығының арғы жағына жүре берсек құрылыс материалдары көп. Тіпті үйсіз адамның жататын орнына дейін бар. Ағаштардың арасында киімдерді жайып қойған. Павлов көшесіне жақын жер шөптер мен ағаштармен толған, олардың ортасы лайлы батпақ. Шөптің арасында ескі шиналар жатыр. Біз жағалау мен доңғалақ қатарларына қарай жүрдік, мұнда арықтың жанында-қоқыс үйінділері бар.
Ал үшінші арық Таун-сайда ағаштар өсіп кеткен. Барлығы жап-жасыл, ол саяжайдың қасында орналасқан. Тұрғындар арықтың қасына самалжай мен мангал жасап қойған. Абай даңғылының жағында арық сонымен қатар шөптер мен бұталармен толып кетті, газ құбыры жоғарыдан келеді.
– Айта кететін маңызды фактор, әрине бұл менің ойымша, болашақта мүмкін қарастыратын шығар. Құрылыс жұмыстары дәл арық қасында жақын ара қашықтықта жүріп жатыр, тиегіш пен КамАЗдардың өтуіне қиындық туғызады. Осы мәселені қарастыру қажет және қандай да бір қорғаныс аймағы болуды болашақта пысықтау керек, арықтың қасына өту үшін 6-10 метр қашықтықта орналасқан өту пункті болса жақсы болар еді, – дейді Қазбек Нұрмұхамбетов.
Өйткені құрылыс жұмысы аяқталғаннан кейін көбісі қоқыстарды осы арықтарға тастай салады. Құрылысшылардан бөлек, тұрғындардың өздеріде қоқыстарын тастап, кейін егеуқұйрықтар пайда болатын кездерде болды. Сондықтан қадағалап отыратын арнайы адам болса, қоқыс тастайтындардың алдын алуға болатын еді.
Сондай-ақ, Алтынсарин мен Абай көшелерінің шекарасындағы Әбіл-сай арығын еске алу керек. Оны абаттандыру үшін ерікті түрде «СалимСтрой» ЖШС қолға алынды. Компания арықпен шектесетін «Жаңа қала» шағын ауданына қызмет көрсетумен айналысады.
Жыл сайын журнал қамыс пен басқа да өсімдіктермен тығыз өсіп, бейсаналық азаматтар тұрмыстық қоқыстарды осында тастайтын. Әбіл-сайды тазарту көп күш жұмсауды қажет етті. Сонымен қатар, бұл жыра қала үшін ең маңызды артерия болып табылады, мұнда тасқын және жаңбыр сулары өтеді.Журналды жайластыру үшін ПҚКК басшылығы әкімдікке жүгінді, онда коммуналдық қызметтердің бастамасы қолдау тапты және «СалимСтрой» ЖШС мен қала билігі арасында ынтымақтастық туралы меморандум жасалды. 2021 жылдың күзінде бұл учаскеде ауқымды жұмыстар басталды-жылдар бойы жиналған қоқыс шығарылды, арамшөптер кесіліп, тамырымен жойылды, қамыс шабылды. Осыдан кейін ойпатта бетон құбырларынан дренажды науаны орнату жұмыстары басталды.
Гидротехникалық құрылым еріген және жаңбыр суларын тиімдірек бұруға мүмкіндік береді, өйткені құбырларға қамыс өсіп, бітеліп қалу қаупі төнбейді. Қазіргі таңда қала тұрғындары кешке сол жерге серуенге шығады.
– Сонымен қатар, қолданыстағы арнаны кеңейту қажеттілігі бойынша жұмыстар жүргізіп жатыр. Қазірдің өзінде су құбырларының жанында шөгінділермен созылған. Бұл жұмыс өте көп уақытты қажет етпеуі мүмкін, егер тек шөптер мен жас өскіндерді кесіп тастау ғана болса, жергілікті тұрғындар өздері тастайтын құрылыс қоқыстарын жинауға көп уақыт кетеді, – дейді фирма басшылығы.
Жалпы арықтарды тазарту жұмысының мерзімі құжаттар бойынша мамыр айынан басталып, қыркүйекке дейін жалғасады.
Аяжан СЕРІК,
суреттерді түсірген Абиль ДОЩАНОВ
Много сидишь в социальных сетях? Тогда читай полезные новости в группах "Наш Костанай" ВКонтакте, в Одноклассниках, Фейсбуке и Инстаграме. Сообщить нам новость можно по номеру 8-776-000-66-77